St. Aegidiusschool

De basisschool van Hertme. Een dorpsschooltje waar de dorpsjeugd welkom is. Een school die in Hertme een maatschappelijke spil van niet te onderschatten omvang is. Zoals het een school in een kleine kern ook betaamt. De geschiedenis van de St. Aegidiusschool gaat terug naar het begin van de twintiger jaren. Tot 1920 werden alleen de openbare scholen door de overheid gesubsidieerd. Daar komt in dat jaar een einde aan: de financiële gelijkstelling van het openbaar en bijzonder lager onderwijs worden een feit. Voor het kerkbestuur van Hertme is die financiële gelijkstelling een aanleiding om te ijveren voor een katholieke lagere school in het dorp. De kinderen uit Hertme gaan dan nog naar Borne, Zenderen of Saasveld om onderwijs te volgen. In de oktober-vergadering van 1920 wordt, zo staat in de annalen, veel geboomd over een school te Hertme. Het heeft echter veel voeten in de aarde en kost veel moeite voordat het kerkbestuur toestemming krijgt om een school te realiseren. Reeds op 20 december schrijft pastoor Aegidius De Hosson (foto onder) een brief aan de Raad der gemeente Borne met het verzoek een school te mogen bouwen. De brief luidt als volgt: 'Aan den Edelachtbaren Raad der Gemeente Borne, Ondergetekenden, ingezetenen van het Buurtschap Hertme en eenige belanghebbenden, die in de onmiddellijke omgeving van Hertme wonen, richten tot den Raad der Gemeente Borne het verzoek om in de kom van Hertme een school te bouwen van twee lokalen met een woning voor het hoofd der school. De ondergetekenden gronden hun aanvraag daarop: I. dat de kinderen vijf en vijftig in getal, 42 van Hertme en 13 van bovengenoemde belangstellenden te ver van hun school verwijderd zijn om deze, in de gure jaargetijden van herfst, winter en voorjaar, geregeld te bezoeken, vooral ook hun jeugdigen leeftijd in aanmerking genomen;   II. dat de kinderen, die zich nu over Borne, Zenderen en Saasveld moeten verdeelen dan in één inrichting kunnen worden ondergebracht, het welk veel schoolverzuim zal voorkomen, te meer dat deze kinderen op enkele uitzondering na ook hun godsdienstig onderricht in Hertme moeten halen;   III. dat de Gemeente Borne, dan niet verplicht zal zijn in Zenderen te bouwen, wijl aan die school ruim twintig kinderen onttrokken zullen worden. Aangezien nu in dezen tijd zooveel wordt gedaan voor de ontwikkeling van het kind en men daarin op alle wijzen tracht tegemoet te komen, meenen de ondergetekenden een goedgunstige beschikking op hun aanvraag tegemoet te mogen zien en geen verlenging van de huidige treurige schooltoestanden langer te moeten ondervinden'. In eerste instantie poogt het kerkbestuur nog een drie- klassige school te stichten. Er wordt zelfs een tekening ontworpen door architect Th.J. van Elsberg. Het wordt echter al gauw duidelijk dat dit bouwplan geen goedkeuring zal krijgen. In januari 1921 verkoopt het kerkbestuur voor het door haar aangevraagd plan een stuk grond aan de Gemeente Borne, groot 1653 vierkante meter ('zeer schoon gelegen in de nabijheid der kerk en in het middelpunt der buurtschap') voor de prijs van 500 gulden. Het kerkbestuur dient op 3 juni 1921 bij de gemeenteraad van Borne de nodige stukken in ter verkrijging van een R.K. school. Het schoolgebouw moet ruimte bieden aan 42 leerlingen. De school zal 7 klassen bevatten. Per klas zullen ten hoogste 25 leerlingen worden toegelaten. Nog juist op tijd komt in juni 1922 de Koninklijke bewilliging om een school te stichten. Op tijd, omdat direct daarop wettelijk wordt bepaald dat alleen voor meer dan zeventig kinderen een school gebouwd mag worden. En in Hertme waren maar veertig leerlingen. Het Gemeentebestuur van Borne besluit in oktober 1922 de bouw van een R.K. school in Hertme aan te besteden. Op zaterdag 30 september was al de oproep voor die aanbesteding in de Bornsche Courant gepubliceerd. In de Bornsche Courant van 21 oktober 1922 is dan te lezen dat de Raad der Gemeente Borne goedkeurt dat de firma G. Braakhuis uit Borne de bouw van de school in Hertme wordt gegund voor de som van f 10.990,- , terwijl het schilderwerk wordt gegund aan J. Meulenbeld uit Almelo voor een bedrag van f 412,-. De werkelijke bouwkosten bedragen echter f 14.948,20 en de kosten van de eerste inrichting f 3.599,14. Het schoolbestuur schrijft in haar verslag van januari 1923: 'Het schoolgebouw rijst aardig op, denkelijk met februari plechtige opening. Ook werd er nog gesproken over den bouw van een onderwijzers-woning. Jammer dat we altijd zoo te kampen hebben met geld gebrek. De discussie over de bouw van een onderwijzerswoning wordt tot later verschoven.'   Op 9 april 1923 wordt de school met veel plechtig vertoon en een volksfeest geopend. De pas opgerichte muziekvereniging St. Gregorius verleent met vrolijke deuntjes volledige medewerking en de school krijgt de naam St. Aegidius. Aegidius is de voornaam van pastoor De Hosson, die zich als voorzitter van het school kerkbestuur, enorm heeft ingezet voor de oprichting van de school. Een domper op de feestvreugde bij de opening is overigens dat het kerkbestuur bijzonder ontevreden is over de schoolopziener, een soort onderwijsinspecteur. Die had, door zijn overdreven zuinigheid, Hertme een veel te kleine school bezorgd. En ook het Gemeentebestuur had niet gehandeld naar de wens van het kerkbestuur. Zij weigerden de hangkruizen en het beeld van het H. Hart te betalen, zodat die uit eigen middelen moesten bekostigd worden. In april 1923 bezoeken 44 leerlingen de school. De vergoeding die de school van de Gemeente Borne ontving bedraagt f 8,60 per leerling. In het jaar 1923 wordt dan toch de bouw uitbesteed voor een hoofdonderwijzerwoning, voor een bedrag van f 7.923,50. Dit bedrag is als volgt samengesteld: Aannemingssom bouwkosten: f 6.990,-, glas en schilderwerk f 485,- en honorarium Architect G. Wolf (Almelo) f 448,50. Nadat de oplevering plaats heeft gevonden besluit het kerkbestuur dat "terzijde en doomenheg" zal worden aangebracht. Het blijkt al gauw dat de school inderdaad te klein is voor de buurtschap Hertme. Drie maanden na de officiële opening, in juli 1923 al, ontwerpt de architect een tekening die een uitbreiding van de pas geopende school   beoogt. De Aegidiusschool moet echter nog negen jaren wachten op de verbouwing.        In het jaar 1951 verlaat de heer J.B. Mensink (foto links) de St. Aegidius. Vanaf de opening is hij schoolhoofd geweest. Meester Mensink wordt nu hoofd aan de Landbouwschool te Bome. Deze school wordt later verplaatst naar Delden. De heer G.B. Brookhuis is zijn opvolger. Zes jaren, tot augustus 1957, blijft hij verbonden aan de school. Daarna aanvaart hij aan de lagere school te Tubbergen de functie van hoofd der school. De heer G.Th. in het Veld treedt in 1957 aan als het nieuw schoolhoofd.             De inspecteur van Volksgezondheid bericht op 20 september 1955 het hoofd der school G.B. Brookhuis, dat het de waterleidingmaatschappij "Overijssel" op dit moment niet mogelijk is de school op het waterleidingnet aan te sluiten. Het valt niet te zeggen hoe lang het nog zal duren, voordat de aansluiting kan worden uitgevoerd. Derhalve wordt het schoolbestuur geadviseerd het slaan van een nieuwe put in overweging te nemen, die voldoende ver van beerputten en toiletten verwijderd is om voldoende en schoon drinkwater te garanderen. Het drinkwater uit de oude pomp voldeed niet meer aan de eisen van de volksgezondheid. Op 6 juli 1956 trekt het schoolbestuur zijn artikel 72 aanvraag voor het slaan van een water- put met pomp en aanvoerleiding voor de drinkwatervoorziening in. Door de overname van het gemeentelijk waterleidingbedrijf door waterleidingmaatschappij "Overijssel" zal de school op het waterleidingnet van deze gemeente worden aangesloten. Bij raadsbesluit van 22 december 1928 wordt de aanvraag voor de aanschaf van drie oliekachels met een bovengrondse tank door de Gemeenteraad van Bome gehonoreerd. De aanvraag is begeleid met een schrijven van de inspecteur van het onderwijs. De inspecteur constateert namelijk een uiterst gevaarlijke toestand in de school. "Eén der tot op de draad versleten kachels is doorgebrand. Bij wijze van noodmaatregel is met een paar ijzerdraadjes een ijzeren plaat voor het gat aangebracht, die ook al weer is doorgebrand. Het vuur dreigt uit de kachel te vallen!". De heer George in het Veld dient een verzoek in bij de Gemeente voor medewerking van onder meer de aanschaffing van meubilair voor de hoofdenkamer. In zijn "memorie van toelichting" schrijft hij: 'Mijn voorganger, de Weledele Heer Brookhuis, had er in de wintermaanden voor meubilair zijn tuinstel geplaatst. Thans staat het leeg, op een tafel en een paar caféstoelen na. Kan hier enig meubilair geplaatst worden?". Op 25 juni 1959 kan het hoofd der school overgaan tot aanschaffing van enig meubilair. Een jaar later wordt zelfs toestemming verleend tot het aanbrengen van een vaste wastafel in de hoofdenkamer. Deze ruimte wordt tevens gebruikt door de school- en tandarts. In de beginjaren zestig onderstreept de inspecteur van het onderwijs in een schrijven naar de Gemeente nog eens dat de St. Aegidius spoedig aan een algeheel onderhoud toe is: 'de school te Hertme verkeert nog steeds in een armoedige toestand, zowel wat het gebouw en de meubilering, als wat de leermiddelen betreft'. Het schrijven van de inspecteur zet toch enige druk op de ketel. In maart 1965 geeft de Gemeente haar medewerking voor vernieuwing, uitbreiding en verbouwing van de school. Als redenen wordt aangevoerd; de vele gebreken der school alsmede de noodzaak tot uitbreiding en verbetering der toiletten en vergroting van het speelterrein. De staatssecretaris van onderwijs had overigens reeds eerder voor deze voorzieningen een urgentieverklaring afgegeven. Ten tijde van de verbouwing wordt ten behoeve van de school een noodvoorziening ingericht in de kleedruimtes achter de toren van het Openluchttheater. In het voorjaar van 1967 wordt de geheel gerenoveerde school weer door de leerlingen in bezit genomen. Zij kunnen nu gebruik maken van het nieuw aangeschafte meubilair en de diverse nieuwe leer- en hulpmiddelen. Het schoolplein is opgetuigd met een klimrek en duikelstang!. De op oliegestookte c.v.- installatie wordt in 1981 omgebouwd naar een gasgestookte c.v.- installatie. De olietank wordt jaren later op grond van milieuvoorschriften gesaneerd. De olieresten worden uit de tank verwijderd. De tank zelf blijft in de schooltuin begraven en wordt volgestort met schoon wit zand. Bij notariële akte is de school met ingang van 31 december 1983 door het oude vertrouwde Kerk- en Schoolbestuur van de R.K. parochie van de St. Step- hanus te Hertme overgedragen aan de Stichting Katholiek Onderwijs Borne te Borne. Bij geruchte was het Gemeente- bestuur van Borne reeds ter ore gekomen dat er voor Hertme's St. Aegidius een nieuwe bestuurlijke toekomst in zicht kwam. Het Gemeentebestuur complimenteert beide partijen met deze voor het basisonderwijs in het kerkdorp Hertme belangwekkende overeenkomst. Ook de losse lagere school St. Aegidius kan op grond van artikel E2 van de overgangswet op het basisonderwijs uitgroeien tot een basisschool. Per 1 augustus 1985 treedt de Wet op het Basisonderwijs in werking. Het kleuteronderwijs gaat op in het basisonderwijs; kinderen in de leeftijd van 4 tot en met 12 jaar bezoeken het basisonderwijs. De kleuters uit Hertme die in Zenderen naar de kleuterschool "De Kipbeek", voorheen "De Engelbewaarder" gingen, bezoeken vanaf nu ook de St. Aegidius. Echter voordat het zover is, vindt er een behoorlijke verbouwing plaats ten behoeve van de gewenste integratie; a. Uitbreiding van het schoolgebouw met een gemeenschapsruimte annex speellokaal. b. Het aanpassen en inrichten van één leslokaal als werklokaal voor de jongste kinderen. c. Het creëren van kleutertoiletten en een leermiddelenberging. d. Gedeeltelijke aanpassing van het speelterrein en het aanbrengen van een buitenberging. e. Het handvaardigheidlokaal op zolder zodanig verbouwen dat het als klaslokaal kan fungeren. Van links naar rechts J. Kemna, G. Brookhuis en G. in het Veld en het onderwijzend personeel in 1949, juffrouw Besselink, juffrouw Kemperink en meester J.B. Mensink. Op 1 augustus 1985 gaat ook de St. Aegidius als basisschool van start. De bouwwerk- zaamheden zijn dan nog in volle gang. Na de invoering van de basisschool in 1985 blijft de heer G. Th. in het Veld nog drie jaar verbonden aan de St. Aegidius. Hij maakt gebruik van de D.O.P.-regeling (Doorstroming Onderwijzend personeel). Hij word opgevolgd door de huidige directeur de heer J.A.H. Kemna. In 1993 bestaat de dorpsschool 70 jaar en er wordt een uitgebreide expositie gehouden; naast een fototentoonstelling wordt door de Heemkundegroep een klas 1 en 2 uit de jaren twintig ingericht. Vele mensen, waaronder veel oud-leerlingen en oud-leerkrachten bezoeken de St. Aegidius nog eens. Het vijfenzeventigjarig bestaan wordt met de kinderen gevierd door een heuse circusvoorstelling te houden. Ter gelegenheid van dit jubileum worden schooltuin en speelplaats opnieuw ingericht. De kinderen krijgen de beschikking over een prachtig speeltoestel. De Stichting Katholiek Onderwijs Borne, waaronder ook de St. Aegidius ressorteert, gaat per 1 januari 2000 een fusie aan met het katholiek basisonderwijs te Delden en Bentelo. De nieuwe naam van de stichting, met acht basisscholen onder zich, wordt Stichting Katholiek Onderwijs Midden Twente (Stichting KOMT). De St. Aegidius verscholen tussen het groen, in het prachtige kerkdorp Hertme, verzorgt onderwijs aan alle kinderen uit Hertme en haar directe omgeving. Vanuit een katholieke levensvisie probeert zij het kind zo te begeleiden dat het zich tot een gelukkig en harmonieus mens kan ontwikkelen met respect voor de mens en de wereld om zich heen. Al 90 jaar staat de Aegidius midden in de dorpsgemeenschap Hertme. Vele activiteiten worden gesteund en gedragen door de gemeenschap. De Aegidius is meer dan een onderwijsinstituut alleen. Foto ter gelegenheid van het 80 jarig bestaan van de St. Aegidiusschool in 2003 De St. Aegidius Hertme wordt op 9 april 1923 feestelijk in gebruik genomen. In 2013 dus negentig jaar geleden. Kerk, school en dorp zijn nauw verbonden met elkaar; tal van activiteiten vinden in onderling overleg en in nauwe samenwerking plaats. Als inwoners en parochianen van Hertme mogen we met trots terugkijken op de jubileumviering. Tijdens de zomerfeesten op 28, 29 en 30 juni 2013 wordt een reünie gehouden en is in de school een prachtige expositie samengesteld in samenwerking met de Heemkundegroep.